BS.CK1. Vương Hữu Định - Khoa Chấn thương chỉnh hình - Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng
Bệnh viện Đa Khoa Vạn Hạnh
Để đạt hiệu quả cao trong điều trị đau cột sống thắt lưng, phải có chẩn đoán chắc chắn, tùy theo từng thể loại, có thể điều trị theo ba cách khác nhau : uống thuốc, uống thuốc cùng với vật lý trị liệu, cuối cùng là phẫu thuật.
Ai thường gặp trình trạng này?
Hầu hết trong chúng ta ai cũng có thể gặp, tùy theo tính chất, đặc điểm lao động, thói quen sinh hoạt.
Những người làm công việc văn phòng như công chức, giáo viên, học sinh, những người ngồi kinh doanh, thợ may, thợ đóng giày…
Những người làm công việc nặng nhọc như công nhân hầm mỏ, khuân vác, bốc dỡ hàng, nông dân làm việc gồng gánh, cấy cày.
Cần phải làm gì khi gặp bác sĩ
Người bệnh cần báo cho bác sĩ biết những triệu chứng gì đã và đang xảy ra, đã dùng những thuốc gì, tính chất lao động và thói quen sinh hoạt, nhất là các động tác lặp đi lặp lại nhiều lần.
Sau đó, bác sĩ sẽ tìm kiểm tra vùng đau của bệnh nhân, làm các động tác cúi trước ngửa ra sau, nghiêng trái, nghiêng phải để thử xem mức độ đau của bệnh nhân như thế nào, liên quan gì tới tư thế vận động hoặc tìm ra vị trí đau.
Tùy theo từng nguyên nhân mà có triệu những triệu chứng khác nhau.
• Đau lưng khi cúi và khi nâng vật nặng. • Đau lưng khi ngồi lâu.
• Đau lưng khi đứng và đi bộ.
• Đau lưng khi thay đổi thời tiết.
• Đau lưng lan xuống mông, nhưng không xuống chân.
• Đau lưng lan xuống chân và bàn chân.
• Đôi khi bệnh nhân không thấy đau lưng, nhưng chỉ đau vùng mông và đau lan xuống chân.
Hướng chẩn đoán tổn thương tùy theo triệu chứng. Bác sĩ sẽ đề nghị người bệnh đi làm các xét nghiệm để xác định tổn thương
Có thể cho hình ảnh bất thường về hệ xương, như gãy mấu khớp, gãy lún thân đốt sống, thoái hóa hoặc những bệnh bẩm sinh như gai đôi, gù vẹo cột sống, tuy nhiên x-quang đơn thuần không cho ta thấy rõ tình trạng của tủy sống thần kinh, đĩa đệm và phần mềm.
Đo mật độ xương
Đo mật độ xương giúp tìm hiểu độ chắc của xương. Xương cột sống loãng quá cũng có thể gây đau. Ngoài ra, nếu cần thiết, bác sĩ sẽ yêu cầu đo điện cơ để xác định dây thần kinh nào có vấn đề, xạ hình xương để xem có bị ung bướu ở xương hay không chụp CT cắt lớp dựng hình để xem thử khung xương cột sống.
Đây là phương pháp chụp kỹ thuật cao rất hữu ích, cho chẩn đoán chính xác tình trạng của tủy, rễ thần kinh và đĩa đệm, phần mềm…
Điều trị
Bất kỳ tuổi và triệu chứng, nếu như đau lưng không giảm sau vài tuần điều trị bằng thuốc thông thường hoặc nếu có kèm theo sốt và ớn lạnh, giảm cân bất thường, bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra thật kỹ sau đó là tư vấn và điều trị.
Để đạt hiệu quả cao trong điều trị đau cột sống thắt lưng, phải có chẩn đoán chắc chắn, tùy theo từng thể loại, có thể điều trị theo ba cách khác nhau : uống thuốc, uống thuốc cùng với vật lý trị liệu, phẫu thuật.
Uống thuốc:
Hiện nay có nhiều loại thuốc có thể đem lại kết quả tốt trong điều trị đau cột sống thắt lưng như kháng viêm, giảm đau, giãn cơ, thuốc chống loãng xương.
Uống thuốc kèm với vật lý trị liệu:
Vật lý trị liệu là một trong những giải pháp giúp điều trị nhanh hơn, giảm đau nhanh hơn, như: chiếu tia hồng ngoại, chạy sóng siêu âm, kéo lưng, kích thích điện, ngoài ra còn có thể châm cứu hoặc thủy châm và nếu như đau do thân đốt sống bị gãy lún có thể bơm xi măng.
Phẫu thuật:
Phẫu thuật là giải pháp được thực hiện khi điều trị bằng thuốc thất bại, hoặc những bệnh nhân có bằng chứng trên MRI có tổn thương không thể điều trị bằng thuốc.
Một số trường hợp nặng, khi bệnh tiến triển đến tình trạng đốt sống bị trượt không vững hoặc vẹo cột sống, bệnh nhân cần được tiến hành phẫu thuật hàn khớp thân sống.
Ngăn ngừa
Rất khó để có thể ngăn ngừa triệt để đau cột sống thắt lưng. Tuy vậy, chúng ta có thể làm giảm bớt nguy cơ nếu như có kiến thức về bệnh.
Tập thể dục thường xuyên để cơ lưng và cơ bụng rắn chắc, dẻo dai.
Khi nâng vật nặng, không nên khom lưng, mà chúng ta nên đứng gần vật nặng hạ thân mình bằng cách gấp gối.
Ngồi thẳng lưng, không cong lưng quá mức gây nguy hiểm cho cột sống.
Tránh dùng thuốc lá hoặc rượu bia.
Cấu trúc cột sống vùng lưng
Cột sống được cấu tạo từ những đốt xương xếp chồng lên nhau, thêm vào đó thần kinh cơ và dây chằng là những thành phần xung quanh có những chức năng khác nhau. Đoạn thắt lưng có 5 đốt sống xếp chồng lên nhau, sau các thân xương có một ống, cũng bằng xương, bảo vệ tủy sống ở bên trong. Tủy sống là phần nối liền từ não xuống thắt lưng. Từ tủy sống, những sợi thần kinh chui ra khỏi cột sống bằng khe giữa các đốt sống. Các sợi thần kinh từ vùng thắt lưng sẽ chi phối về vận động và cảm giác của hai chân.
Rất nhiều cơ và dây chằng nằm dọc theo thân sống, nối liền các đốt sống, có chức năng giúp cho thân sống vững chắc và mềm dẻo.
Mấu khớp là khớp nhỏ nằm giữa hai thân sống giúp cho thân sống có thể cúi ngửa dễ dàng mà không bị trượt sang hai bên.
Đĩa đệm là miếng lót mềm nằm giữa hai thân sống, như là miếng giảm chấn giữa hai đốt sống, có hai thành phần : vỏ và nhân.
Bất cứ lý do gì làm tổn thương, thay đổi cấu trúc các thành phần của cột sống sẽ gây đau.
Do hoàn cảnh kinh tế, người bệnh khám và điều trị theo nhiều cách, do đó, kết quả của từng bệnh nhân cũng khác nhau.
Nhiều người bệnh do sợ phẫu thuật nên dùng thuốc kéo dài và châm cứu rất nhiều mà bệnh vẫn không thuyên giảm. Những người bệnh này thường phải trải qua phẫu thuật mới giải quyết được bệnh. Trước đây, hầu hết là mổ mở với đường mổ lớn. Kích thước tối thiểu cho một đĩa đệm bị thoát vị cũng phải 3 cm mới đủ rộng cho các thao tác kỹ thuật.
Khi lành vết thương, vết mổ lớn tạo điều kiện cho tổ chức xơ phát triển xâm lấn trở lại tủy, làm cho ống sống bị hẹp. Hẹp ống sống làm cho bệnh nhân có cảm giác ngày một yếu, đi được một đoạn ngắn phải nghỉ để lấy sức, đôi khi bệnh nhân cảm giác đau trở lại sau 4 đến 5 năm. Cột sống không vững do trước đó cắt nhiều tổ chức xung quanh, phải mổ nhiểu lần, tổn hại về sức khỏe và kinh tế, điều mà cả bệnh nhân và bác sĩ đều chẳng muốn.
Sử dụng các dụng cụ phẫu thuật nội soi, chỉ cần một vết rạch da nhỏ khoảng cỡ 0,5 đền 0,8mm cùng hệ thống camera kết nối với màn hình ti vi, bác sĩ không cần phải cắt cơ và xương cũng có đủ không gian để thao tác. Đặc biệt, trong phẫu thuật nội soi cột sống thắt lưng người ta chỉ dùng một kênh vừa là camera quan sát vừa dụng cụ để phẫu thuật, do đó sự tổn thương các tổ chức lành chung quanh rất ít, sự va chạm với tổ chức thần kinh cũng ít. Sau mổ người bệnh có thể về ngay trong ngày.
Hiện nay, rất nhiểu nước tiên tiến đã thực hiện phẫu thuật này như Mỹ, Anh, Đức và các nước chung quanh ta như Thái lan, Singapore,Việt nam. Nhiều bệnh viện trong đó có bệnh viện Vạn Hạnh chúng tôi đã thực hiện khá nhiều phẫu thuật này và đã mang lại kết quả tốt .
Hình ảnh Mổ nội soi thoát vị đĩa đệm tại Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh