BN Đ.Đ , nam, SN 1959 , địa chỉ Q.10- TP.HCM.

Ngày 17/05/2017 , BN đến BV Vạn Hạnh khám với triệu chứng tê ở mặt, chóng mặt . Sau quá trình khám Bác sĩ cho tiến hành kiểm tra mạch máu não bằng siêu âm doppler động mạch cảnh ( động mạch não) –  đốt sống và phát hiện tắc hoàn toàn động mạc cảnh trong bên phải do huyết khối trên nền xơ vữa , đồng thời tiếp tục kiểm tra lại bằng chụp cộng hưởng từ sọ não có cản quang và ghi nhận tắc động mạch cảnh trong bên (P), hẹp nặng động mạch não giữa bên (P).

Với 2 kết quả siêu âm doppler động mạch cảnh và chụp MRI , Bác sĩ tiến hành điều trị tích cực để phòng ngừa nhồi máu não ( TBMMN) , sau 3 tuần điều trị , BN hết các triệu chứng tê mặt, hết chóng mặt và không có dấu hiện yếu liệt nữa người .

Theo thống kê của nhóm nghiên cứu BS Đại học Y khoa HN trực thuộc hội thần kinh Việt nam,  bệnh lý hẹp hoặc tắc động mạch cảnh trong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời thì tỉ lệ dẫn đến tai biến mạch máu não # 76.92%.

Bệnh động mạch cảnh là gì?

Bệnh động mạch cảnh xảy ra khi các động mạch lớn ở cổ bị thu hẹp hoặc tắc . Các động mạch vùng cổ gọi là động mạch cảnh, cung cấp máu cho bộ não của bạn. Động mạch cảnh của bạn mở rộng từ động mạch chủ ngực đến não trong hộp sọ.

Một số vùng của mảng xơ vữa mềm và dễ bị nứt hoặc tạo thành mảng nhỏ, bong ra khỏi mảng xơ vữa động mạch. Nếu điều này xảy ra, cơ thể bạn sẽ phản ứng như khi bị thương và tiểu cầu sẽ bám dính vào vùng bị nứt. Sau đó một cục máu đông lớn có thể hình thành trong động mạch cảnh của bạn hoặc một trong các chi nhánh của nó. Nếu các cục máu đông này làm chậm hoặc ngừng lưu thông dòng máu đến não sẽ gây ra một cơn đột quỵ.

Tuy nhiên, chúng ta  có thể ngăn ngừa hoặc làm cho bệnh diễn tiến chậm. Bỏ thuốc là một sự thay đổi quan trọng nhất bạn để tránh căn bệnh này. Cách khác để ngăn ngừa bệnh động mạch cảnh bao gồm:

• Tập thể dục thường xuyên.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh.

Kiểm soát các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển bệnh động mạch cảnh, chẳng hạn như tiểu đường, huyết áp cao, hoặc cholesterol máu cao, cũng giúp ngăn ngừa căn bệnh này.

Các triệu chứng là gì?

• Cảm giác yếu, tê liệt, hoặc cảm giác ngứa ran ở một bên của cơ thể, ví dụ, trong một cánh tay hoặc một chân. Đột ngột nhức đầu  nhiều mà không rõ nguyên nhân, chóng mặt.
• Không thể kiểm soát sự chuyển động của một cánh tay hoặc một chân.
• Mất thị lực ở một mắt (nhiều người mô tả cảm giác này như một bóng cửa sổ đi xuống).
• Không thể nói rõ ràng.

Những triệu chứng này thường biến mất hoàn toàn trong vòng 24 giờ ( còn gọi là TIA) . Tuy nhiên, bạn không nên bỏ qua chúng. Có một TIA có nghĩa là bạn có nguy cơ nghiêm trọng của đột quỵ trong tương lai gần. Bạn nên báo cáo các triệu chứng TIA cho bác sĩ của bạn ngay lập tức.

Nếu bạn gặp các triệu chứng trên kéo dài hơn một vài giờ, hoặc không giải quyết trong vòng 24 giờ, một cơn đột quỵ đã có thể xảy ra. Bạn nên liên hệ với bác sĩ của bạn ngay lập tức.

Khi nào và ai cần làm siêu âm động mạch cảnh?

Siêu âm động mạch cảnh để kiểm tra xem có hay không mảng xơ vữa trong lòng động mạch cảnh. Mảng xơ vữa có thể gây hẹp hay tắc nghẽn hoàn toàn động mạch. Bạn cần làm siêu âm động mạch cảnh khi:

• Bị tai biến mạch máu não hay tai biến mạch máu não thoáng qua.
• Chóng mặt hay nhức đầu nhiều không rõ nguyên nhân.
• Có âm thổi ở vùng động mạch cảnh. Bác sĩ của bạn có thể nghe âm thổi ở vùng cổ nơi có động mạch cảnh đi qua. Âm thổi này gợi ý động mạch cảnh bị tắc nghẽn bán phần, điều này có thể gây tai biến mạch máu não.
• Sau phẫu thuật đặt giá đỡ (stent) động mạch cảnh để kiểm tra vị trí của stent và sự thông suốt của động mạch cảnh.
• Xét nghiệm tầm soát ở bệnh nhân có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não như cao huyết áp, tiểu đường, những bệnh nhân này sẽ được kiểm tra động mạch cảnh định kỳ ngay cả khi không tìm thấy mảnh xơ vữa.

Bạn sẽ cần kiểm tra những gì?

• Siêu âm động mạch cảnh: Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị bệnh động mạch cảnh, sẽ thực hiện một siêu âm động mạch cảnh. Siêu âm  có thể cho thấy cấu trúc giải phẫu và hình ảnh lưu thông dòng máu, vận tốc và mức độ hẹp nếu có. Siêu âm động mạch cảnh phát hiện hầu hết các trường hợp mắc bệnh động mạch cảnh. Vì vậy, siêu âm doppler động mạch cảnh và đốt sống là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn , nhanh chóng có kết quả và độ tin cao . Tuy nhiên, nếu siêu âm không cung cấp đủ thông tin, bác sĩ của bạn có thể tiến hành làm thêm các cận lâm sàng khác.
• CT scan và CT Angiography (CTA): Xác định khu vực hẹp động mạch cảnh nếu có.
• Cộng hưởng từ mạch máu (MRA): MRA sử dụng sóng vô tuyến điện và từ trường để tạo ra hình ảnh chi tiết. Một số hình thức kiểm tra này có thể hiển thị di chuyển lưu lượng máu và có thể giúp đánh giá bệnh động mạch cảnh.  Để cải thiện độ chính xác của xét nghiệm, các bác sĩ đôi khi tiêm một loại thuốc cản quang để làm cho các động mạch rõ ràng hơn.
• Chụp động mạch (DSA):  Cấu trúc của động mạch cảnh  xuất hiện trên hình ảnh X-Quang thong qua bơm thuốc cản quang , cho thấy dòng máu qua động mạch và cho thấy những chỗ thu hẹp. Chụp động mạch có một số rủi ro, trong đó có một tỷ lệ nhỏ của đột quỵ, đó là lý do mà các bác sĩ không luôn luôn sử dụng nó như là xét nghiệm đầu tiên để chẩn đoán hoặc theo dõi  bệnh động mạch cảnh.

Phòng ngừa như thế nào ?